Dược lý học là gì ? Thông tin khái quát về Dược lý học
Dược lý học là môn học quan trọng trong chương trình đào tạo ngành Dược. Nếu bạn đang muốn thắc mắc : Dược lý học là gì ? hay muốn tìm hiểu thông tin về môn học này, hãy tham khảo bài viết dưới đây.
1. Dược lý học là gì ? Khái niệm Dược lý học
Hiện nay, vẫn có rất nhiều quan niệm khác nhau về Dược lý học. Theo định nghĩa cổ điển, Dược lý học là môn học nghiên cứu thuốc men, bao gồm các kiến thức về nguồn gốc, thành phần hóa học, tính hất lý, hóa, cơ chế tác dụng, tác dụng có ích và tác dụng có hại, áp dụng điều trị…
Theo định nghĩa hiện đại, Dược lý học là môn khoa học nghiên cứu thuốc trên 2 lĩnh vực chính. Dược lý cơ bản nghiên cứu mối quan hệ giữa thuốc và cơ thể, Dược lý áp dụng nghiên cứu cách vận dụng dược lý cơ bản trong điều trị, gồm dược đồ và dược trị liệu.
Có thể hiểu, Dược lý học là môn học nghiên cứu về sự tác động giữa thuốc và cơ thể. Khi thuốc vào trong cơ thể, thuốc được cơ thể tiếp nhận như thế nào và cơ thể đã phản ứng ra sao dưới tác động của thuốc. Sự tác động qua lại giữa thuốc và cơ thể đã giúp dược lý học chia thành hai phần rõ rệt: Dược động học và dược lực học.
2. Tìm hiểu về Dược lý học
Dược lý học cung cấp những kiến thức cơ bản nhất về các nhóm thuốc dùng trong lâm sàng hiện nay bao gồm: thuốc tác dụng trên thần kinh trung ương (thuốc gây tê, gây mê, thuốc an thần – gây ngủ), thuốc giảm đau trung ương, thuốc chống động kinh, thuốc điều trị rối loạn tâm thần (thuốc ức chế tâm thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc điều hòa hoạt động tâm thần)…
Môn học này cũng cung cấp kiến thức về thuốc tác dụng trên thần kinh thực vật, thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamin, thuốc giảm đau chống viêm không steroid, thuốc chống viêm corticoid, thuốc điều trị các bệnh tim mạch (suy tim, điều trị rối loạn nhịp tim, điều trị tăng huyết áp…), thuốc điều trị thiếu máu, nhóm thuốc hormon, thuốc điều trị tăng lipid máu…
3. Dược lý học được phân loại như thế nào?
Dược lý học được phân loại cụ thể như sau:
Dược lực học (Pharmacodynamics) nghiên cứu tác động của thuốc trên cơ thể sống. Mỗi thuốc, tuỳ theo liều dùng sẽ có tác dụng sớm, đặc hiệu trên một mô, một cơ quan hay một hệ thống của cơ thể, được sử dụng để điều trị bệnh, được gọi là tác dụng chính.
Bên cạnh đó, mỗi thuốc còn có thể có nhiều tác dụng khác, không được dùng để điều trị, trái lại còn gây phiền hà cho người dùng thuốc (buồn nôn, chóng mặt, đánh trống ngực…), được gọi là tác dụng phụ, tác dụng không mong muốn hay tác dụng ngoại ý.
Tất cả các tác dụng đó là đối tượng nghiên cứu của Dược lực học.
Dược động học (Pharmacokinetics) nghiên cứu về tác động của cơ thể đến thuốc, đó là động học của sự hấp thu, phân phối, chuyển hóa và thải trừ thuốc. Người thầy thuốc rất cần những thông tin này để biết cách chọn đường đưa thuốc vào cơ thể (uống, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch…), số lần dùng thuốc trong ngày, liều lượng thuốc tuỳ theo từng trường hợp (tuổi, trạng thái bệnh, trạng thái sinh lý…)
Dược lý thời khắc (Chronopharmacology) nghiên cứu ảnh hưởng của nhịp sinh học trong ngày, trong năm đến tác động của thuốc.
Hoạt động sinh lý của người và động vật chịu ảnh hưởng rõ rệt của các thay đổi của môi trường sống như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm … Các hoạt động này biến đổi nhịp nhàng, có chu kỳ, gọi là nhịp sinh học (trong ngày, trong tháng, trong năm). Tác động của thuốc cũng có thể thay đổi theo nhịp này. Người thầy thuốc cần biết để chọn thời điểm và liều lượng thuốc tối ưu.
Dược lý di truyền (Pharmacogenetics) nghiên cứu những thay đổi về tính cảm thụ của cá thể, của gia đình hay chủng tộc với thuốc do nguyên nhân di truyền. Chẳng hạn người thiếu G6PD rất dễ bị thiếu máu tan máu do dùng sulfamid, thuốc chống sốt rét… ngay cả với liều điều trị thông thường.
Có thể nói Dược lý di truyền là môn giao thoa giữa Dược lý – Di truyền – Hóa sinh và Dược động học.
Dược lý cảnh giác hay Cảnh giác thuốc (Pharmacovigilance) chuyên thu thập và đánh giá một cách có hệ thống các phản ứng độc hại có liên quan đến việc dùng thuốc trong cộng đồng.
4. Mục tiêu của chương trình đào tạo Dược lý học
Trình bày và giải thích được cơ chế tác dụng, tác dụng và áp dụng điều trị của các nhóm thuốc đã học trong chương trình.
Phân tích được tác dụng không mong muốn và độc tính của thuốc, để có thể dự phòng, phát hiện và xử trí ban đầu.
Kê được đơn thuốc điều trị các bệnh thông thường đúng nguyên tắc, đúng chuyên môn và đúng pháp lý.
Tham gia tư vấn tại cộng đồng về nội dung “sử dụng thuốc an toàn – hợp lý”
Với những chia sẻ về đối tượng của môn học, dược lý là môn học tích hợp, liên quan mật thiết với những môn học y dược khác như hóa dược, dược liệu, sinh hóa, giải phẫu – sinh lý, miễn dịch, điều trị học, tổ chức học…
>>> Tham khảo thêm: Thông tin tuyển sinh Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn năm 2019
Bài viết hi vọng đã đem đến thông tin hữu ích, giúp bạn tìm hiểu môn Dược lý học hiệu quả.
